“وقفه” در گونه‌ی کمدی به معنى کشاندن جهان پیش روى ما به یک كنش مركزى است و بعد ساده كردن یا بىاهمیت كردن آن از نظر بروز خطر كه هر پایانى براى آن مطلوب جلوه كند. هم‌چون خوابهاى ما كه همیشه به‌نظر بىپایان رها مىشوند. تمام آن‌چه در آثار كمدى به شكل حادثه یا شلوغ بازى بروز مىكند، بهانهاى براى ایجاد وقفه است. چاپلین در روشنایىهاى شهر (۱۹۳۱) این‌سان به‌نظر مىرسد.
در روشنایىهاى شهر دو پارگى آثار چاپلین دیگر روایت ارجاعی ندارد. در ابتداى فیلم و زمانى‌كه بر مجسمه‌ی سفید خوابیده است، تضاد سفیدى با لباس سیاه دیده میشود و این تضاد هم‌چون دیگر آثار او نیست كه از نمادها و عناصر براى هجوى مهاجم و بیانى ادبى استفاده مىكرد. جلوهاى از بینایى و نابینایى، مستى و هوشیارى، در كلیت فیلم است. روز و شب در این اثر در این مسیرند و این فیلم نشان مىدهد كه از جمله‌ی بهترین صحنههاى شب در گونه‌ی كمدى از آن چاپلین است: جایى كه مىكوشد براى مرد مست دلیلى بیاورد تا به زندگى ادامه دهد و خودكشى نكند و البته توجیهى نمىیابد، چرا كه چند دقیقه پیش خود او کامل امیدش را از دست داده بود. مستى و هوشیارى مرد هم این‌سان است و چون موقعیت انسانى زیبایى در دوستی تصویر مىكند، چون آینهاى خود را در آن مىبینیم كه در خوشحالى و اندوه چگونه دو شكل از رابطه با فردى ثابت را پیش مىگیریم. برگسن مىگوید كه كارى را كه خود انجام مىدهیم اگر كسى تقلید كند مىخندیم؛ و نابینایى دختر احساساتی بودن ایده‌آل چاپلینى را فراهم مىكند و پایانى دل‌نشین با گل و لبخند و كلمه‌ی «تو» از سوى دختر كه هم چاپلینى است، هم گونه‌ی كمدى و هم زیباتر از حركتهاى او به سمت افق.
چه تمهید مناسبى است مرد مست براى ساختارى شدن علاقهمندى چاپلین به چند هویتى قهرمان‌اش [خودکامه‌ی بزرگ (۱۹۴۰)، زایر (۱۹۲۳)]. هویت قهرمان از مهمترین ایدههاى گونه است كه برخى حتا تا حد تعریف گونه هم از آن استفاده كردهاند. این اثر افزون بر آن، حكایت مستقل بودن جهان فیلم را هم در خود دارد، یک ایده‌ی اولیه‌یِ معمولِ آثار ِكمدىْ دخترى است كه براى مرد هم‌چون افسانهاى است و بعد مجموعهاى از وقفهها -شبیه آشنایی در زمان مستی یا مشت‌زنی…- كه همه به فضایى دوست‌داشتنى مىانجامند و ما این یقین را داریم كه هنجار حاكم بر فیلم حكایت از حقانیت همه‌ی آدمهاست. این را بدون پایان خوش هم می‌توان متصور بود.
📑 برگرفته از بخش کمدی در کتاب هفت گونه سینما/جلد نخست – نوشته‌ی علیرضا کاوه
ژانرهای سینمایی