کتاب تقسیم بندی سینمایی
(گونه، سبک، قالب، سنت)
Cinematic Category
نویسنده:علیرضا کاوه
انتشارات:روزنه کار ۱۳۹۸
کتاب «تقسیم‌بندی سینمایی»
نظریهٔ علیرضا کاوه در طبقه‌بندی رسانهٔ سینما
«تقسیم‌بندی سینمایی» کتابی پژوهشی است که پنج دستهٔ بنیادین را برای شناخت و تحلیل آثار سینمایی پیشنهاد می‌دهد: رسانه، سبک، گونه، قالب، سنت.
در نگاه سنتی، سینما معمولاً با واژه‌هایی چون ژانر، سبک یا قالب توصیف می‌شود. اما این اصطلاحات اغلب با هم خلط می‌شوند. نظریهٔ علیرضا کاوه با هدف رفع این ابهام و ارائهٔ چهارچوبی علمی و دقیق ارائه شده است.
- رسانه (Medium): سینما به‌مثابه رسانه‌ای مستقل از تلویزیون، بازی ویدیویی یا تئاتر.
- سبک (Style): ویژگی‌های اجرایی مانند نور، میزانسن، موسیقی و بازیگری.
- گونه (Genre): ساختارهای روایی مانند کمدی، ترسناک، ملودرام، موزیکال و غیره. ژانر در این نظریه به رمزگان داستانی اشاره دارد، نه قالب یا اجرا.
- قالب (Format): ساختار تولیدی اثر مانند مستند، انیمیشن، سریال، فیلم بلند یا فیلم تجربی.
- سنت (Tradition): بستر فرهنگی-جغرافیایی مانند بالیوود، موج نوی فرانسه، یا سینمای جنگ ایران.
این نظریه تأکید می‌کند که قالب و گونه نباید با هم اشتباه گرفته شوند. مستند و انیمیشن، برخلاف تصور رایج، ژانر نیستند بلکه قالب‌اند، و می‌توانند در هر ژانری تولید شوند.
کتاب «تقسیم‌بندی سینمایی» به زبان فارسی منتشر شده و ترجمهٔ انگلیسی آن در دست تهیه است. برای خرید کتاب یا دریافت نسخه PDF، به فروشگاه سایت مراجعه کنید.
Cinematic Taxonomy
Alireza Kaveh’s Theory on Categorizing the Medium of Cinema
This theory, proposed by Iranian author and theorist Alireza Kaveh, presents a five-fold categorization of cinema: Medium, Style, Genre, Format, and Tradition.
In traditional film studies, terms like genre, style, and format are often misused or conflated. Kaveh’s theory introduces a more accurate and practical framework.
- Medium: Cinema as a distinct expressive medium, separate from television, video games, or theatre.
- Style: Audiovisual characteristics such as mise-en-scène, lighting, music, and performance.
- Genre: Narrative patterns such as melodrama, comedy, horror, musical. Genre is defined by story codes—not production form.
- Format: Production forms like documentary, animation, series, or experimental cinema.
- Tradition: Cultural or regional frameworks such as Bollywood, French New Wave, or Iranian war cinema.
A key feature of this model is the distinction between genre and format. For example, documentaries and animations are formats, not genres—they can be horror, comedic, or dramatic depending on content.
The book Cinematic Taxonomy is currently available in Persian, with an English version in progress. To purchase or download, visit the Store.
کتاب تقسیم‌بندی سینمایی نوشته‌ی علیرضا کاوه یکی از نخستین تلاش‌های جامع در تحلیل ساختار درونی سینما بر پایه‌ی پنج شاخص بنیادین است: رسانه، سبک، گونه، قالب، و سنت. این رویکرد، چارچوبی منسجم برای دسته‌بندی آثار سینمایی ارائه می‌دهد که می‌تواند در تحلیل نظری، آموزش سینما، و نقد فیلم بسیار راهگشا باشد.
نویسنده با بهره‌گیری از منابع آکادمیک داخلی و بین‌المللی، به بررسی شیوه‌های متفاوت تقسیم‌بندی فیلم‌ها در تاریخ سینما می‌پردازد. در این کتاب، تفاوت مفهومی میان ژانر (گونه)، استایل (سبک) و فرمت (قالب) به‌صورت دقیق تحلیل شده و برای نخستین‌بار در ادبیات سینمایی فارسی، اصطلاحاتی همچون “سینمای آیینی”، “گونه‌ی آهنگین”، و “قالب دوپاره” به‌صورت مفهومی و تحلیلی تعریف شده‌اند.
کتاب «تقسیم‌بندی سینمایی» به‌عنوان یکی از منابع کلیدی در نظریه‌پردازی سینما در ایران، پایه‌گذار شاخه‌ای تازه در طبقه‌بندی دانش سینمایی است.
English:
Cinematic Taxonomy, written by Alireza Kaveh, is a groundbreaking study on the structural classification of cinema based on five essential axes: medium, style, genre, format, and tradition. This book offers a systematic framework for categorizing films and serves as a valuable resource in theoretical discourse, film education, and critical analysis.
Drawing from both Persian and international academic sources, the author explores historical and contemporary models of film classification. The book distinguishes between often-confused terms such as genre, style, and format, and introduces original concepts like ritual cinema, musical genre, and split format for the first time in Iranian film theory.
Cinematic Taxonomy is a pioneering work that lays the foundation for a new discipline within Iranian cinema studies, proposing a coherent model for cinematic categorization.