علیرضا کاوه Alireza Kaveh پژوهشگر، نویسنده، بازیگر و کارگردان سینما است که از سال ۱۳۷۱ در نشریات فیلم، دنیای تصویر، فیلم و سینما، فارابی، صنعت سینما، نقد سینما، هفته‌نامه سینما … مقاله نوشته است. او دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد سینما و عضو خانهی سینما است؛ مولف کتاب‌های «گونه‌ی سینمایی» با زیرعنوان لحن و نظام ارزشی، «چنین سیاه آینه‌ای» تحلیل و بررسی سینمایی نوآر، «تقسیم‌بندی سینمایی» با زیرعنوان گونه، سبک، قالب، سنت، کتاب «هفت گونه سینما» (در چهار جلد) و کتاب «بیننده‌ی فیلم» و آثار دیگری. در مقدمه‌ی کتاب بیننده‌ی فیلم آمده است که این کتاب براساس پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، با عنوان بیننده بسان آفریننده، به استاد راهنمایی دکتر احمد الستی تنظیم شده و این نظریه‌ای است بومی با اتکا به میترا، خدای ایرانی، که همه‌چیز را می‌بیند،..
کتاب “بهرام بیضایی و وقتی همه خوابیم” به اهتمام علیرضا کاوه منتشر شده است و خود او در این کتاب دو مصاحبه با بیضایی و دو نقد را در کنار آثار دیگری از نویسندگان دارد.
از جمله فیلم‌هایی که او بازی کرده است: کتاب آشپزی (افشار ۱۳۹۷) و روزی روزگاری سینما (یاوری ۱۳۸۷).
فیلم مستند پژوهشی “تاریخ سینما تاریخ بینندگی” (۱۳۹۶) ازشمار فیلم‌هایی است که او کارگردانی کرده.
این مستند براساس پژوهش دو هزار صفحه‌ای منتشر نشده‌ای از کاوه در مورد قدمت سینما در اعصار کهن و پیش از قرن نوزده میلادی، اختراع عکس و به‌کارگیری برق صنعتی تهیه شده، در این پژوهش نویسنده بین “فیلم” و “سینما” به‌عنوان دو مفهوم تفاوت قایل شده است.
او کتاب گونه‌ی موزیکال و “ژانر و فیلم کوتاه” را دردست تالیف دارد.
او هم‌اکنون در حال ساخت فیلم داستانی “گر بریزی آب را در کوزه‌ای” است.
علیرضا کاوه پژوهشگر، نویسنده[۱]، بازیگر[۲] و کارگردان سینما است که از سال ۱۳۷۱ در نشریات ماهنامه فیلم، دنیای تصویر، فیلم و سینما، فارابی، صنعت سینما، نقد سینما، هفته‌نامه سینما … مقاله نوشته است.[۳]
او دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد سینما و عضو خانهی سینما است؛ مولف کتاب‌های «گونه‌ی سینمایی»[۴] با زیرعنوان لحن و نظام ارزشی، «چنین سیاه آینه‌ای»[۵] تحلیل و بررسی سینمایی نوآر، «تقسیم‌بندی سینمایی»[۶] با زیرعنوان گونه، سبک، قالب، سنت، کتاب «هفت گونه سینما»[۷] (در چهار جلد) و کتاب «بیننده‌ی فیلم»[۸] و آثار دیگری. در مقدمه‌ی کتاب بیننده‌ی فیلم آمده است که این کتاب براساس پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، با عنوان بیننده بسان آفریننده، به استاد راهنمایی دکتر احمد الستی تنظیم شده و این نظریه‌ای است بومی با اتکا به میترا، خدای ایرانی، که همه‌چیز را می‌بیند،.. کتاب “بهرام بیضایی و وقتی همه خوابیم”[۹] به اهتمام علیرضا کاوه منتشر شده است و خود او در این کتاب دو مصاحبه با بیضایی و دو نقد را در کنار آثار دیگری از نویسندگان دارد. از جمله فیلم‌هایی که او بازی کرده است: کتاب آشپزی (سیاوش افشار ۱۳۹۷)[۱۰] و روزی روزگاری سینما (احمد یاوری ۱۳۸۷). فیلم مستند پژوهشی “تاریخ سینما تاریخ بینندگی” (۱۳۹۶) ازشمار فیلم‌هایی است که او کارگردانی کرده. این مستند براساس پژوهش دو هزار صفحه‌ای منتشر نشده‌ای از کاوه در مورد قدمت سینما در اعصار کهن و پیش از قرن نوزده میلادی، اختراع عکس و به‌کارگیری برق صنعتی تهیه شده، در این پژوهش نویسنده بین “فیلم” و “سینما” به‌عنوان دو مفهوم تفاوت قایل شده است.
آثار:
گونه سینمایی لحن و نظام ارزشی روزنه‌کار
چنین سیاه آینه‌‌ی روزنه‌کار
بیننده‌ی فیلم روزنه‌کار
تقسیم‌بندی سینمایی روزنه‌کار
بهرام بیضایی و وقتی همه خوابیم نشر نیلا
هفت گونه سینما (مجموعه‌ی چهار جلدی) روزنه‌کار
بازخوردها:
اصغر یوسفی نژاد در ماهنامه‌ی فیلم از انتشار کتاب گونه‌ی سینمایی، لحن و نظام ارزشی به‌عنوان نخستین گام در نظریهپردازی بومی سینمایی در ایران یاد کرد. مصطفی عزیزی در صفحه‌ی اینستاگرام [۱۱]و تلگرام خود از انتشار هفت گونه سینما به‌عنوان پژوهشی سترگ در ژانرشناسی سینمایی نام‌برد. حسن حسینی، در رونمایی ویراست دوم چنین سیاه آینه‌ای این کتاب را توصیفی همراه با تجربه‌ی شخصی و درونی در مورد ژانر سینمایی نوآر دانست. غلامعباس فاضلی در “پرده سینما” کاوه را نظریه‌پرداز سینما توصیف کرد[۱۲]. فاضلی “هفت گونه سینما” را خاستگاه عشق ازلی ما به سینما دانست. انتشارات روزنه‌کار بیننده‌ی فیلم را نخستین کتاب در زمینه‌ی نظریهپردازی در مورد تماشاگران در سینما معرفی کرد. خبرگزاری ایبنا، در مورد همه‌ی کارهای کاوه خبر انتشار کار کرد و در مورد تقسیم‌بندی سینمایی مصاحبه‌ای با وی انجام داد[۱۳].
مصاحبه‌ها:
ژان میشل فرودون، سردبیر وقت کایه دو سینما در مورد ژانر سینمایی و فیلمفارسی. تصاویری از ااین مصاحبه در صفحه‌ی تلگرامی “هفت گونه سینما” منتشر شده است.
خسرو دهقان در مورد کتاب گونه‌ی سینمایی، لحن و نظام ارزشی منتشر شده در صفحه‌ی تلگرامی “هفت گونه سینما”
مسعود فراستی، برنامه‌ی سینما/جشنواره قسمت شش ۱۳۸۵ فرزاد موتمن، برنامه سینما/جشنواره شبکه‌ی پنج سیما بخش شش منتشر شده در کتابی به‌همین نام از انتشارات سروش ۱۳۸۷. حسن حسینی، در مورد فیلم امیلی (ژونه -۲۰۰۱) برنامه‌ی سینما چهار شبکه‌ی چهار سیما ۱۳۸۹ حسن حسینی، با موضوع سینما و پسااستعماری برنامه‌ی شب سینما شبکه‌ی چهار سیما ۱۳۹۷ منتشر شده در صفحه‌ی تلگرامی “هفت گونه سینما”.
Workshops Slated for FIFF Club Members
برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای شرکت‌کنندگان و فیلم‌سازان در چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر
‘تحصیلات:
علیرضا کاوه دانش‌جوی احمد الستی، در رشته‌ی کارشناسی ارشد سینما در دانشگاه هنر تهران، و شاگرد بهرام بیضایی بوده است. او هم‌چنین در دوره‌های آموزشی حضوری به استادی جاناتان روزنبام، ژان میشل فرودون، … در مدرسه ملی سینما و پل شریدر، ورنر هرتسوگ، آناتول لیتواک در انجمن سینمای جوانان ایران، ویکتور پرکینز … در دانشگاه هنر تهران بوده است. او در دوره‌های مجازی استادانی چون دیوید لینچ، داستین هافمن، ناتالی پورتمن نیز شرکت کرده است.
همکاری و کارهای مشترک
همکاری‌های علیرضا کاوه و زاون قوکاسیان
مقاله باوری ناممکن نوشته علیرضا کاوه در مورد فیلم مسافران (بیضایی ۱۳۷۱) در کتاب مجموعه مقالات در مورد آثار بهرام بیضایی
مقاله اگر بازگشتی وجود نمی‌داشت نوشته علیرضا کاوه در مورد فیلم سگ کشی (بیضایی ۱۳۸۰) در کتاب بهرام بیضایی و پدیده سگ کشی
مقاله زوال و پایداری نوشته علیرضا کاوه در مورد فیلم شازده احتجاب ( فرمان آرا ۱۳۵۰) در کتاب بوی کافور عطر یاس در مورد آثار بهمن فرمان آرا
مقاله استناد نوشته علیرضا کاوه در کتاب حقیقت سینما و سینما حقیقت
منتشر شده‌اند.
مقاله مرضیه برومند نوشته علیرضا کاوه برای بزرگداشت این هنرمند در جشنواره کودک و نوجوان اصفهان ۱۳۸۰ به سردبیری زاون
مقاله جاده‌ها به رهایی می‌انجامند؟
در مورد آثار رخشان بنی اعتماد نوشته علیرضا کاوه به چاپ بعدی کتاب بانوی اردیبهشت نرسید.
همگی مجموعه مقالاتی به کوشش زاون قوکاسیان
**Analysis of Alireza Kaveh’s Film Theories**
Alireza Kaveh’s cinematic theories reflect his profound and indigenous perspectives on cinema and its place in Iranian culture. Broadly speaking, he views cinema not merely as a medium but as a cultural and collective process in which the audience plays an essential and active role. Below, we break down the three main pillars of Kaveh’s theories:
### 1. **Genre Theory: The Cinematic Rainbow**
Kaveh analyzes genres in a deep and multifaceted manner, diverging from conventional approaches that primarily focus on form or content. Instead, he emphasizes tone and human emotions in relation to genres, considering them tools for conveying feelings and human reactions. His fourfold classification—which categorizes genres analogously to the seasons of the year—is particularly noteworthy, especially regarding the behavioral differences in how international and local audiences perceive cinema. A key innovation of this theory is its focus on the viewer’s role and reactions in defining genre.
### 2. **Spectatorship Theory: The Viewer as Creator**
In this theory, Kaveh highlights the crucial role of the audience, arguing that cinema lacks real meaning without their active participation. He particularly emphasizes the role of the Iranian viewer in the process of cinematic meaning-making, asserting that cinema in Iranian culture differs fundamentally from Western cinema. With a philosophical lens, this theory treats cinema as a collective phenomenon whose meaning emerges only through interaction with the audience.
### 3. **Historical Spectatorship Theory: Cinema Before the Invention of the Camera**
Kaveh believes that cinema has a historical background that can be understood independently of modern technology like cameras. By examining various cultural traditions and ancient rituals, he demonstrates that humans have always had a desire to narrate stories through moving images. This perspective, according to Kaveh, helps separate the concept of cinema from technology, presenting it instead as a cultural and mental phenomenon rooted in human history.
### **Criticisms and Challenges**
Kaveh’s theories have faced criticism, particularly regarding the role of production figures (directors, producers) and the perceived reduction of their influence in the cinematic process. Additionally, his indigenous perspective on cinema is sometimes seen as idealistic, potentially distant from the realities of the film industry.
### **Application in Iranian Cinema**
Kaveh strongly emphasizes the importance of genre awareness in Iranian cinema. He argues that Iranian cinema lacks a distinct visual identity due to its neglect of genre concepts, limiting its global impact.
### **Conclusion**
As a film theorist, particularly in genre studies and the philosophy of cinema, Alireza Kaveh has developed a unique and indigenous approach to analyzing cinema. His theories serve not only as academic discussions but also as practical frameworks for better understanding Iranian cinematic culture and its relationship with both local and global audiences.